In gesprek blijven

Het schooljaar is bijna voorbij. We hebben het afgelopen schooljaar als vereniging veel inspirerende activiteiten mogen organiseren. Komende weken blikken we in enkele bijdragen op de website en onze social media terug op activiteiten. Deze keer de interviews met collega’s L/G die we dit schooljaar op onze website publiceerden. 

Markus, Manon, Petra, Jorrit, Taco, Mariska, Marion, Kevin, Bert, Pauline, Joep, Maikel, Halime, Juliëtte, Enrico, Albert Jan, Benthe, Patrick, Davina, Jan, Corien, Janneke, Ger, Younes, Bill, Sacha, Maaike, Doretta en Gemme. Dat waren de 29 collega’s die we dit jaar interviewden. Werkzaam in vo, mbo, hbo en universiteit. De meesten van hen interviewden we over hun lespraktijk. Een aantal anderen vroegen we in de weken voorafgaand aan kerst en jaarwisseling 2024 hoe hun (levensbeschouwelijke) jaar was. In de interviews komen meerdere thema’s naar voren als belangrijk voor nu en de komende jaren. 

Een vak van ontmoeting

Levensbeschouwing ontstijgt kennis. Het is bij uitstek een ontmoeting van mens tot mens. Jorrit Haarman en Albert Jan Laurens onderstrepen de (geestelijk) verzorgende kant van ons vak. Leerlingen zoeken naar echtheid – iets wat in hun interviews duidelijk naar voren komt. Juliette van Deursen-Vreeburg, lerarenopleider aan de universiteit, zoekt voortdurend naar de spirituele dimensie in het werk: wie is de leraar, en hoe komen persoonlijke en professionele identiteit samen?

Begripsverheldering als vertrekpunt

Om in dialoog te kunnen gaan, is het belangrijk om eerst helder te krijgen wat we onder bepaalde begrippen verstaan. Gemme Burger gebruikt in zijn lessen over de sharia videofragmenten waarin bekenden vertellen wat zij onder het begrip verstaan. Dat levert een bont palet aan interpretaties op. Voor zowel moslim- als niet-moslimleerlingen is het verrijkend om op die manier verder te kijken dan hun eigen perspectief. Halime Sertkaya, werkzaam in Genk, neemt haar moslimleerlingen mee in een bredere ervaring: ze daagt hen uit om kritisch te reflecteren op wat zij vanzelfsprekend achten, en om de oorsprong van hun overtuigingen te onderzoeken.

Levensbeschouwing als ervaring

Levensbeschouwing is niet alleen iets dat je leert, maar ook iets dat je doet en ervaart. Doretta Hagoort vraagt aandacht voor het vmbo – een groep leerlingen die vaak over het hoofd wordt gezien.  Younes Boudarqa onderzoekt hoe ‘maken’ een plek kan krijgen binnen ons onderwijs. Maaike Elfring-Witkam en Pauline Kraakman-Lokhorst benadrukken het belang van de ervaringsdimensie in ons vak. Een voorbeeld is de projectweek over empathie waar Maaike over vertelt: haar mbo-studenten gingen in gesprek met mensen vanuit heel andere perspectieven en reflecteerden op wat dat met hen deed. Enrico van Rooij deelt in zijn interview krachtige voorbeelden van hoe leerlingen hun veerkracht tonen in hun betrokkenheid bij anderen.

Leren binnen het vak

Hoe leren leerlingen (en docenten) binnen het vak levensbeschouwing? En hoe kunnen we dat leren versterken? Kevin Reuter doet onderzoek naar instructiemodellen en hun toepasbaarheid binnen levensbeschouwelijk onderwijs. Hij onderzoekt bijvoorbeeld hoe EDI het leerproces kan ondersteunen — ook al werkt het niet altijd zoals gehoopt. Patrick van Doeveren wil afstuderen op het gebruik van technologie in sciencefictionseries om ethiek op een aantrekkelijke manier aan te bieden. Albert Jan Laurens zoekt andere invalshoeken, zoals gaming, om leerlingen aan het denken te zetten over levensvragen. Markus Altena Davidsen, eindredacteur van Nieuwe werelden openen, verkent steeds meer de pedagogische kant van ons vak. Grote pedagogen, waarover hij vertelt, verstevigen de basis van ons handelen als leraren. 

Scherpe meningen en gevoelige thema’s

In een tijd waarin tegenstellingen toenemen, krijgen ook gesprekken in de klas een scherpere toon. Sacha van der Zande signaleert een heropleving van traditionele rolpatronen tussen mannen en vrouwen. Het gesprek hierover in de klas is intensiever geworden. Taco Visser laat zien hoe ons vak leerlingen kan helpen ‘dubbel’ te denken: betrokken zijn én met afstand reflecteren. Het bewustzijn van je eigen positie en hoe je je tot anderen verhoudt, is essentieel. Manon Meijer en Petra van Helden vertellen hoe het bespreekbaar maken van gevoelige thema’s op pabo-studenten een diepgaand effect heeft – het laat een indrukwekkende professionele ontwikkeling door de jaren heen zien. 

Nieuwe leraren, nieuwe perspectieven

De toekomst van het vak staat of valt met de mensen die het vormgeven. Mariska van Oerle en Ger van der Heijden uiten hun zorgen over de instroom in de lerarenopleidingen. Hoe zorgen we dat meer studenten voor dit vak kiezen? Joep Reinartz en Maikel van Genderen geven een inkijkje in hun eerste stappen als docent. Benthe le Clerq benadrukt het belang van een ondersteunende gemeenschap. Haar opleiding bij Fontys bood zo’n plek, net als de VDLG, waar ze met en van anderen leert. Sterke secties zijn daarbij onmisbaar. Jan Bollemaat vertelt hoe hij met collega’s als critical friends werkt aan een zelfontwikkeld programma, waarin de perspectieven van LERVO richting geven aan een rijk en veelzijdig curriculum. Davina Jochems en Corien Jeronimus geven voorbeelden van hoe ze ook de complexe onderwerpen juist door samenwerking een plek kunnen geven in het curriculum.

Hoop als rode draad

Temidden van maatschappelijke uitdagingen en persoonlijke vragen kan levensbeschouwing ook hoop bieden. Bill Banning laat op aanstekelijke wijze zien hoe ons vak kan bijdragen aan de veerkracht van leerlingen – door samen het gesprek over ingrijpende levenservaringen in grote klassieke verhalen aan te gaan. Marion van Ham benadrukt hoe belangrijk het is dat ons vak ook hoop biedt. Leerlingen leren bronnen van hoop te ontdekken en te benutten, en houvast te vinden wanneer het stormt.

Ons verhaal schrijven

Levensbeschouwelijk onderwijs, betoogt Bert Roebben, is de uitnodiging aangaan om je eigen verhaal te schrijven. Hij roept op om met verbeelding en zorgvuldigheid — zoals bij het schrijven van een liefdesbrief — ons eigen verhaal te schrijven. Janneke Schotveld geeft deze oproep vorm met een bijzondere schrijfvorm. 

Nogmaals hartelijk dank aan alle collega’s voor hun medewerking!

Wil je interviews teruglezen? Je vindt ze in de rubriek In gesprek op onze website. Ook komend jaar laten we graag kijkjes in de praktijk zien. Wil je een keer meewerken aan een interview en een kijkje geven in de keuken van G/L in jouw klassen? Laat het ons weten via pieter@vdlginfo.nl.