11 maart 2021
Inleiding
Tijdens onze jaarlijkse studiedag op 11 maart 2021 onderzoeken wij de mogelijkheden en moeilijkheden om het thema duurzaamheid in de lessen GL centraal te stellen. In het ochtendprogramma informeren twee sprekers ons over:
- in hoeverre duurzaamheidsonderwijs mogelijk en wenselijk is;
- persoonlijk engagement (bekering);
- het risico van het vervallen in moralisme;
- het aanleren van vaardigheden om mee te praten in het duurzaamheidsvraagstuk;
- de noodzakelijke kennis en inzichten.
In het middagprogramma kunt u kiezen uit een diversiteit aan workshops, waarbij een aantal zullen aansluiten op de thematiek die in de ochtend door de sprekers aan de orde is gesteld.
Vanwege de onzekerheden die gepaard gaan met de coronapandemie hebben wij ervoor gekozen om onze studiedag van 11 maart 2021 volledig online te organiseren via Zoom. Dit betekent dat wij onze studiedag later op de ochtend zullen starten dan dat u van ons gewend bent en dat we in het middagprogramma één workshopsronde aanbieden in plaats van twee.
Inschrijvingen
Schrijf uzelf in voor de studiedag via deze link.
De inschrijving sluit op woensdag 24 februari.
Meer informatie over de inschrijvingsprocedure, de betaling en ons annuleringsbeleid kun u op deze pagina vinden.
Voor vragen over uw inschrijving kunt u mailen naar: inschrijvingen2021@vdlginfo.nl
Sprekers
Dr. Krijn Pansters
Dr. Krijn Pansters (1975) is historicus en theoloog. Hij is medewerker van het Franciscaans Studiecentrum en docent aan de Tilburg School of Catholic Theology. Hij is voorzitter van de Internationale Gesellschaft für Theologische Mediävistik (IGTM) en hoofdredacteur van www.franciscaans.nu. Hij publiceert vooral op het gebied van de franciscaanse spiritualiteit en ethiek. Hij schreef onder meer De Franciscaanse Beweging. Vijftig jaar in het spoor van Franciscus en Clara van Assisi (Nijmegen 2015) en Spirituele ethiek. Franciscaanse perspectieven (Eindhoven 2017) en redigeerde de bundels De volgeling die voorgaat. Leiderschap in het licht van Franciscus van Assisi (Nijmegen 2014) en Duurzame duurzaamheid. Ecologische bekering en betrokkenheid (Utrecht 2020).
Krijn zal spreken overduurzaamheid, een duurzame levenshouding en het onderwijs:
Naast een politiek of technologisch of economisch probleem is duurzaamheid ook een ethisch probleem: een probleem van goed gedrag tegenover mens en milieu. Het deelgebied van de ecologische ethiek, die zich specifiek daarop richt, kent op zijn beurt ook weer verschillende problemen en invalshoeken. Het is immers niet altijd duidelijk of duurzaam leven over Gods schepping of over ons ecosysteem gaat; over de gehele natuur of alleen de mens; over het denken of het doen; over de waarheid of de gerechtigheid; of over structuren of gedragingen.Een hele reeks visies en initiatieven bewegen zich daarom tussen collectieve verantwoordelijkheid (‘wat moeten wij doen?’) enerzijds en persoonlijke betrokkenheid (‘wat kan ik doen?’) anderzijds, waarbij duurzaam leven zowel met contemplatie als met actie en met reflectie in verband wordt gebracht.
Waar het in de hedendaagse duurzaamheidsdiscussie veel over Sustainable Development Goals, ‘People, Planet, Prosperity’ en klimaat en CO2-reductie gaat, gaat het nog relatief weinig over hoe je duurzaamheid zelf duurzaam maakt, dat wil zeggen blijvend verankerd in het gedrag van mensen. De individuele mens zal toch de komende jaren een omslag moeten gaan maken ‘from satisfactions to value’, van het nalopen van eigenbelang naar de inzet voor zaken van gedeelde waarde.Deze ethische omslag kan op diverse manieren plaatsvinden: van binnenuit (inzicht en overtuiging), van buitenaf (incentive en ontmoeting), of van bovenaf (ingeving en openbaring).
Maar hoe voltrekt zich deze omslag nu werkelijk?
- Kun je organiseren dat hij zich voltrekt?
- Kunnen (jonge) mensen bewogen worden tot een morele omkeer naar belangen van waarde?
- Moet het eigenlijk wel gaan over het ontwikkelen van een duurzame levenshouding, wanneer we nadenken over het invullen van de lessen levensbeschouwing?
Dr. Piet van der Ploeg
Dr. Piet van der Ploeg is theoloog. Hij is verbonden aan de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de RUG waar hij o.a. coördinator was van het Materprogramma Ethics in Education. Piet publiceert o.a. over burgerschapsvorming. Voor de werkplaats Democratisering van Kritische Denken van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek schreef hij Burgerschapsvorming in tijden van communitair neoliberalisme (2020)
Piet is kritisch op de trend om onderwijs te zien als het medium om maatschappelijke problemen op te lossen:
Voor de overheid, beleidsmakers, belangenorganisaties, pressiegroepen en ideologische groepen is het steeds vanzelfsprekender om het onderwijs te zien en te gebruiken als medium of instrument om maatschappelijke problemen te adresseren en maatschappelijke idealen te verbreiden door kinderen en jeugdigen specifieke waarden, normen, houdingen, gedrag en leefstijlen voor te houden en aan te leren.
Pedagogisch en didactisch gemeten zorgt dit voor ontaarding van onderwijs. Het brengt onderwijs van de wijs doordat het haaks staat op de aard van het onderwijs. Het gaat in tegen de sleutelfunctie van onderwijs: gewetensvorming. Want het ondergraaft authentiek en kritisch denken en oordelen.
Workshops
De procedure voor het inschrijven van de workshops is dit jaar gewijzigd.
Na ontvangst van uw inschrijving voor de studiedag en uw betaling zult u van ons een betalingsbevestiging ontvangen op het door u opgegeven e-mailadres. Deze betalingsbevestiging is tevens uw inschrijfbewijs. Tevens ontvangt u van ons een link waarmee u zich kunt inschrijven voor één van onze workshops.
Tussen de ontvangst van uw betalingsbevestiging en de ontvangst van deze link kan enige tijd zitten vanwege de logistiek van onze online studiedag.
Workshop 1
Levensbeschouwelijke vragen bij het antropoceen
Projectmatig aan de slag met duurzaamheidsvragen
Waar ga je beginnen met duurzaamheidsvragen? En wat hebben we vanuit het vak levensbeschouwing specifiek te bieden? Hoe ga je om met de complexiteit van duurzaamheidsvragen, met de mogelijke impact op je leerlingen, de samenwerking met collega’s?
Marcel Elsenaar was jarenlang docent levensbeschouwing op het Ignatiusgymnasium. Met het Comeniuslyceum in Amsterdam ontwikkelde hij de doorlopende leerlijn van het Econasium. Sinds 2018 werkt hij als adviseur identiteit en duurzaam onderwijs bij Verus
Workshop 2
De duurzaamheid van ons vakgebied versterken
Expertisecentrum Lervo
Het Expertisecentrum LERVO heeft als missie het vakgebied levensbeschouwing en religie een duurzame positie te geven in het vo, o.a. door het uitwerken van het basiscurriculum. (zie Narthex dec 2020). In deze sessie lichten we graag onze activiteiten voor 2021 en 2022 toe:
- Met experts uit scholen en opleidingen een visie ontwikkelen voor de toekomst van ons vakgebied, o.a. in aansluiting op curriculum.nu en burgerschap;
- Inhoud en vakdidactiek van het basiscurriculum verder aanscherpen en concretiseren;
- Een Inspiratieboek maken waarin we de kerninhouden en vernieuwende didactische middelen van het basiscurriculum nader toelichten.
Heb je, vanuit jouw school en jouw ervaringen hier vragen of ideeën bij, doe dan mee aan deze sessie. De sessie wordt verzorgd door Markus Davidsen in samenwerking met een van de andere teamleden.
Voorbereiding op de workshop:
Ter voorbereiding op deze workshop kunt u het artikel Voorstel basiscurriculum Levensbeschouwing en Religie lezen in in de Narthex uitgave van december 2020.
Verdere verdieping:
www.expertisecentrumlervo.nl
Workshop 3
Duurzaamheid en Laudato Si’
Leerlingen geboeid aan het werk
Kun je een pauselijke tekst bij leerlingen onder de aandacht brengen? In deze workshop een verslag van drie invalshoeken om leerlingen VO (onder- en bovenbouw) met het thema duurzaamheid en Laudato Si’ aan de slag te laten gaan.
Dr. Bill Banning ziet het als een uitdaging om teksten en rituelen existentieel inleefbaar voor leerlingen te maken en zo bij te dragen aan levensbeschouwelijke ontwikkeling.
Voorbereiding op de workshop:Ter voorbereiding op deze workshop kunt u de mini lessenreeks Laudato Si’ Het goede leven delen en beschermen bekijken.
Workshop 4
Leren denken over geloof en duurzaamheid
meer dan moraal
Hoe je omgaat met de natuur heeft alles te maken met je wereldbeeld. Het christelijk geloof heeft de uitbuiting van de aarde zowel bevestigd als bestreden.
Drs. Trees van Montfoort studeerde zowel katholieke als protestantse theologie. Haar boek Groene theologie werd verkozen tot theologisch boek van het jaar 2019.
Voorbereiding op de workshop:
Ter voorbereiding op deze workshop kunt u kijken naar het interview met Trees van Montfoort in het programma Het Vermoeden of het college Gods scheppende aanwezigheid of waarom theologie groen moet zijn (vanaf 9.45) tijdens de studiedag Scheppingsgeloof en ecologie van de faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven.
Verdere Verdieping:
Na de workshop kunt u de website Van Montfoort Communicatie en Journalistiek bezoeken waar u artikelen, interviews, een podcast, gespreksmateriaal en filmpjes kunt vinden.
Workshop 5
Duurzaam(heid) in de klas
Hoe kun je met weinig inspanning lesgeven over duurzaamheid
We spelen met technieken en oefeningen die duurzaamheid bevorderen: de dialoog, systeemleer, creativiteit…
Peter Siegel werd in 2018 docent levensbeschouwing omdat hij, na veel zelfstudie en gastlessen over plastic soep, concludeerde dat meer les over zingeving en normen en waarden aan de basis staan van een duurzamere samenleving. Websi
Voorbereiding op de workshop:
Deelnemers worden verzocht om de film of de trailer van Albatross the FIlm te kijken.
Verdere verdieping:
Leren voor Duurzame Ontwikkeling, een Verkenning van het Learnscape
Bezoek ook eens de website Duurzaam Doceren
Workshop 6
Welke kennis, vaardigheden en waarden bezit de digitale burger?
Hoe brengen we leerlingen bij zich bewust en kritisch tot digitale technologie op te stellen en zo op te laten groeien tot digitale burgers?
De samenleving digitaliseert volop, het onderwijs net zo. Digitalisering beïnvloedt waarden, positief en negatief. Vaak gaat dat onbewust. Hoe kun je je vrij en kritisch tot digitale ontwikkelingen verhouden? Hoe brengen we leerlingen bij zich bewust, kritisch tot digitale technologie op te stellen en zo op te laten groeien tot digitale burgers? De actualiteit laat zien hoe urgent deze vragen zijn. Maar ook het feit dat er kerndoelen voor digitale geletterdheid komen, vergroot de urgentie voor scholen om hier meer aandacht voor te hebben. Een ethisch gesprek is een manier om dat te doen. In deze online workshop oefenen we met u zo’n gesprek. Na afloop van deze workshop kunt u het zelf doen, met uw collega’s of leerlingen.
Harriet Leget (adviseur digitale geletterdheid en digitaal burgerschap) en Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid en ethiek) zijn de auteurs van het boek Handboek Digitale Geletterdheid en de wiki KN.nu/DG
Voorbereiding op de workshop:
Ter voorbereiding op deze workshop kunt u eventueel kijken naar de documentaire The Social Dilemma of Netflix of programma’s over de invloed van Artificial Intelligence en Big Tech via bijvoorbeeld VPRO Tegenlicht
Verdere verdieping:
Werken aan digitale geletterdheid: van visie naar praktijk
Waarden wegen – Een ethisch perspectief op digitalisering in het onderwijs
Programma Doorpakken op digitalisering – Digitaal burgerschap
Workshop 7
Duurzaamheid als verhaal
De kracht van verbeelding voor een andere werkelijkheid
Duurzaamheid gaat over de lange termijn. Dat kan alleen als we daar een verhaal van maken. We leven namelijk van verhalen. Met een goed verhaal dalen we af naar onderliggende waarden en stijgen we op naar vergezichten die verder reiken dan ons eigen leven. Ook de aarde, als Gods schepping, heeft een verhaal. Welk verhaal is dat? En hoe maken we onszelf en anderen onderdeel van dat verhaal?
Dr. Tjirk van der Ziel is docent en onderzoeker in het hoger onderwijs. Zijn aandachtsveld is duurzaamheid en narrativiteit. Tjirk heeft een studie sociale geografie en rurale sociologie gevolgd. Momenteel is hij theoloog in opleiding.
Verdere verdieping:
Tijdens de workshop wordt materiaal uitgereikt
Info over Tjirk van der Ziel zie: htps://www.linkedin.com/in/tjirkvanderziel/
Programma
| 10:00 | Opening |
| 10:30 | Dagopening Sprekers: dr. Krijn Pansters en dr. Piet van der Ploeg |
| 12:00 | Pauze |
| 12:45 | Workshop ronde |
| 13:45 | Centrale afronding, uitreiking Paul Boersma Award en afscheid van onze oud-voorzitter Taco Visser |
| 14:30 | Verwachte einde studiedag |
Alles over je lesmethodes
Ontmoet ThiemeMeulenhoff online op de VDLG-dag
Ben jij …
… benieuwd naar de nieuwe mogelijkheden voor digitaal lesgeven?
… geïnteresseerd in de beste manieren om jouw vak op afstand te geven?
… nieuwsgierig naar nieuw lesmateriaal, zoals bijvoorbeeld Christendom voor 3 en 4 vmbo?
… op zoek naar informatie over lesmethodes Bijbel als Basis, Perspectief, Van horen zeggen, Op verhaal komen of andere titels?
Kom dan in de pauze tussen 12.00 uur en 12.45 uur naar het digitale spreekuur van het team achter de lesmethodes voor Godsdienst.
Kosten
De kosten voor de online studiedag bedragen:
50 euro voor leden
75 euro voor niet-leden
25 euro voor studenten (leenstelsel)
Indien u nog geen lid bent van de VDLG, bestaat de mogelijkheid om met korting lid te worden. Meer informatie hierover kunt u op deze pagina vinden.
Paul Boersma Award
En de winnaar is…
De Paul Boersma-Award is een eerbetoon aan voormalig bestuurslid en VDLG-prominent Paul Boersma. Tevens ook een kans voor de redactie van vakblad Narthex om een drietal artikelen te benoemen als zeer waardevol voor de vakgroep. Uiteindelijk wordt door de redactie één artikel als winnaar naar voren geschoven. Welke dat is verneemt u jaarlijks op de studiedag. Lees hier meer over de Paul Boersma-Award
De genomineerden van de Award zijn bekend:
1. Dirk Zwitser – Godsdienst in tijden van corona.
2. Oskar Kroes – Oceaanreizigers en kruisvaarders. Twee voorbeelden van het gebruik van films in lessen levensbeschouwing.
3. Ellen Kempff – De school in coronatijd: niet alleen door nut maar ook door zin gestuurd. Een pleidooi voor een voortdurend goed gesprek.
